30/03/2011
«και πως είναι δυνατόν το Γκίλεν με τη θέση κάτω από τον ήλιο, να χρεοκοπήσει;» Φρειδερίκος Ντίρενματ, «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας».
Στο θεατρικό έργο του (γερμανού!) συγγραφέα, η πάμπλουτη γηραιά κυρία επισκέπτεται το χωριό καταγωγής της, το οποίο βρίσκεται στα πρόθυρα χρεοκοπίας και απορεί πως ένας ευλογημένος τόπος μπορεί να κινδυνεύει. Οι κάτοικοι του χωριού με προεξάρχοντα το Δήμαρχο, προσβλέπουν στην υποστήριξή της για να διασωθούν. Κι εκείνη το αποδέχεται αρκεί να δικαιωθεί για μια ηθική αδικία που έγινε εις βάρος της, όταν ήταν νέα και φτωχή. Περιμένει να τιμωρηθεί με θάνατο ο Ιλ, τότε «αρραβωνιαστικός» της που την εγκατέλειψε έγκυο… Οι κάτοικοι αρνούνται κατηγορηματικά με περηφάνια, αλλά σιγά – σιγά η ανάγκη κάμπτει την ηθική τους, επανέρχονται στην καλή ζωή της κατανάλωσης και αρχίζουν να τα μασάνε συζητώντας ότι το Γκίλεν οφείλει να δικαιώσει την γηραιά κυρία…
Ο Ιλ είναι ηθικά ένοχος, αλλά δε φταίει δα και για την κατάσταση του τόπου, αλλά παρόλα αυτά γίνεται ο αποδιοπομπαίος τράγος. Καταδικάζεται και πεθαίνει με θεατρικό τρόπο… και ξημερώνει η επόμενη μέρα
Ποιες αντιστοιχίες μπορείτε να κάνετε;
Είναι οι έλληνες σαν τους κατοίκους του Γκίλεν, υπερήφανοι στα λόγια, αλλά έτοιμοι να πουλήσουν τη ψυχή τους στο διάολο αν διακυβεύεται το παντεσπάνι τους; Ή μήπως ο λαός εκφράζεται μέσα από το ρόλο του Ιλ που ναι μεν έχει σφάλλει στο παρελθόν, αλλά ξαφνικά καλείται να πληρώσει ένα μεγάλο τίμημα.
Οτιδήποτε από τα δύο μου κάνει. Το ρόλο της γηραιάς κυρίας δεν έχω καταλάβει ποιος τον παίζει…
Σήμερα, η επόμενη μέρα κυριαρχεί στη σκέψη του καθενός και οδηγεί στην ατομικότητα. Η ψυχολογική επιβάρυνση από την ανασφάλεια της καθημερινότητας, δεν επιτρέπει μια μεγάλη ματιά στο μεθαύριο και παράλληλα μπορεί να αναστέλλει κάποιους ηθικούς φραγμούς. Και είναι λογικό! Η επόμενη μέρα πρέπει – πρώτα από όλα – να μας βρει όλους παρόντες! Η προτεραιότητα είναι σαφής. Θα πρέπει να γίνεται όμως με τέτοιο τρόπο όμως, ώστε στη μεθεπόμενη μέρα να είμαστε και παρόντες και ενεργοί και χρήσιμοι και κυρίως με ήσυχη συνείδηση! Δηλαδή με λίγα λόγια. Να σωθούμε βρε αδερφέ, αλλά να μην πουλήσουμε και την ψυχή μας στο διάολο! Και αυτό αφορά τον καθένα ξεχωριστά και όλους μαζί. Ναι, να αξιοποιηθεί, ή και να πουληθεί δημόσια περιουσία, αλλά να μην ξε-πουληθεί. Ναι να πάρουμε σκληρά μέτρα, αλλά όχι να δημιουργήσουμε στρατιές ζητιάνων. Ναι, να τιμωρηθούν (επιτέλους) κάποιοι, αλλά ούτε σε «Γουδί» να φτάσουμε, ούτε οι πολλοί να βγάλουν την ουρά τους απέξω. Γιατί μπορεί «όλοι» να μην τα φάγαμε, αλλά πολλοί τα ξοδέψαμε! Ναι, να σκληρύνουμε, αλλά να μη χάσουμε ως λαός τη διάθεση για προσφορά στον πλησίον, το χαμόγελο, το φιλότιμο και ας συμπληρώσει ο καθένας κάποια καλά χαρακτηριστικά της φυλής που πιστεύει… (Για τα κακά έχω άλλο κατάλογο!)
Η συλλογικότητα πρέπει να διακρίνει ένα μέρος της σκέψης και των πράξεών μας, γιατί υπάρχει και η μεθεπόμενη μέρα που μας περιμένει και οι κατιόντες θα είναι σκληροί μαζί μας. Η ζωή είναι ένα κοκτέϊλ από τις επιλογές μας, στις μεζούρες, του θέλω, του μπορώ και του πρέπει. Τα τελευταία χρόνια ποτιστήκαμε με το «θέλω» και το «δεν μπορώ», ενώ το «πρέπει» είχε εξατμιστεί. Η γεύση ήταν γλυκιά, αλλά η επίγευση πικρή! Καιρός να επαναπροσδιορίσουμε τις μεζούρες για να ξέρουμε και τι θα πούμε στα παιδιά μας τη μεθεπόμενη μέρα. Και δεν με ενδιαφέρει ποια είναι η γηραιά κυρία, αρκεί να είναι κυρία!
Μάνος Σιφονιός